Leven in steden zonder afval, dát moet ons doel zijn. Dat zegt Saskia Oranje, samen met Karin Dorrepaal de founding partners van DOOR architecten. Volgens het team van DOOR architecten kan de bouwsector daaraan een veel grotere bijdrage leveren dan tot nu toe wordt gedacht, op het vlak van materialen, financiën en sociale behoeften. “Laat je niet beperken door de uitvraag, maar daag elkaar uit, wees nieuwsgierig en stel vreemde vragen.”
Foto: Saskia Oranje (links) en Karin Dorrepaal, founding partners van DOOR architecten
“In een stad zonder afval werken we in een regeneratief systeem”, zo trapt Oranje de visie van DOOR af. “Zie het als een web waarbinnen kringlopen van energie, voedsel, water en materialen in elkaar grijpen. Eigenlijk net zoals de natuur werkt, waarin rollen elkaar aanvullen.” Oranje poneert binnen deze visie op de stad drie actoren die te vergelijken zijn met een natuurlijke evenknie: producenten (de planten), consumenten (dieren die planten eten) en reducenten (diertjes zoals wormen die van afvalstoffen weer voedsel voor de planten maken).
“Deze analogie kun je gebruiken om naar de stad te kijken”, vervolgt ze. “Ons startpunt bij elk project is ontdekken welke rol ontbreekt in het gebied. Meestal zijn dat de reducenten en lokale producenten.” Zo is in een gebied doorgaans wel een winkelcentrum te vinden, omringd door woningen en (werk)faciliteiten, maar ontbreekt bijvoorbeeld de lokale voedselproductie. “Wat kun je dan doen om het sociale netwerk van de gebouwde omgeving zo vorm te geven dat die ontbrekende rol wordt ingevuld?” Die invulling is volgens Oranje cruciaal binnen het werk van een architect. “Wij als persoon zijn er maar even, maar mensen en materialen zijn er vele malen langer. We moeten goed nadenken welke strepen wij op papier zetten, want die worden uiteindelijk werkelijkheid. Dus hoe kun je dat zo regeneratief mogelijk doen?”
Holistische verbanden
Circulariteit, biobased en hergebruik zijn volgens Oranje dé gereedschappen van de bouwsector om aan de stad van de toekomst te werken. Die moet de sector dan ook inzetten, zelfs als dit niet van hem wordt gevraagd. “De opdrachtgever vraagt meestal iets specifiek uit, maar dat neemt niet weg dat je een ander antwoord kan geven”, aldus Oranje. “Wij vinden dat je die verantwoordelijkheid moet nemen in het spel tussen vraag en aanbod.” Als voorbeeld verwijst ze naar !MPULS, een samenwerking tussen DOOR architecten, rudy uytenhaak + partners architecten, DWA, BRINK, Kuijpers en Ballast-Nedam Zuid die voor de gemeente Eindhoven tien jaar lang de gemeentegebouwen, waaronder het Stadhuis, verduurzamen. Zowel !MPULS als de gemeente hebben zich volledig aan de opdracht gecommitteerd, waarbij een percentage van de omzet is gekoppeld aan de duurzame prestaties. “Het mooie van zo’n alliantie is dat je voorbij gaat aan de rollen van opdrachtgever en opdrachtnemer en gezamenlijk eigenaar bent van de duurzaamheidsopgave. Je kan je niet laten beperken door de uitvraag.”
Lees verder
Een volledige versie van dit artikel is te lezen op de website van Stedebouw & Architectuur.
